Bize Ulaşın: +994(55) 462 01 71

Hamilelikte Tiroid Bezi Hastalıkları

Tiroid bezi boynumuzun orta kısmında yer alan ufak kelebek şeklinde bir bezdir. Yalnızca 25 gram ağırlığında olmasına rağmen salgıladığı hormonlar nedeniyle büyüme-gelişmede önemli rol oynamaktadır. Tüm vücut fonksiyonlarını ve metabolizmayı düzenler.

Tiroid bezi iki tane hormon yapar. Bu hormonlardan 4 tane iyot atomu içerene T4(Tiroksin),3 tane iyot atomu içerene T3 denir. Bu hormonların aşırı miktarda üretilmesi hipertiroidi, gereğinden az üretilmesine de hipotiroidi denir. Tiroid bezinin çalışması beyinde bulunan ve hipofiz adı verilen bezden salgılanan TSH (Tiroidi uyarıcı hormon)ile kontrol edilir.

Tiroid bezinin her türlü büyümesine guatr denilir. Hamilelikte tiroid bezi bir miktar fizyolojik olarak büyüyebilmektedir. Nodül, tiroid bezi içinde normal dışı doku oluşmasıdır. Tiroidit: Tiroid bezi iltihaplanmasına denir. Otoimmün Tiroidit: Vücudun bağışıklık sisteminin bir takım mekanizmalar sonucu kendi tiroid dokusuna karşı antikor üretip tiroid bezi fonksiyonlrını bozması olayıdır.

Serum Anti TPO ve Anti TG düzeyleri bakılarak tanı konulabilir. Gebelikte Anti TPO pozitifliği tiroid fonksiyonları normal olsa bile artmış düşük riski ile birliktedir. Tiroid antikorları pozitifliği tüp bebek tedavisi başarısızlığı için risk faktörüdürler.

Gebe kadınlarda gebeliğin başlangıcından doğuma kadar organ sistemlerinde yapısal ve işlevsel değişiklikler olur. Doğurganlık çağındaki kadınlarda görülen birçok endokrin bozukluk(hormonal) çocuk sahibi olabilmeyi engellediği ve gebelik süresince de anne ve çocuk üzerinde istenmeyen sonuçlara yol açabileceği için uygun şekilde tespiti ve tedavileri gerekir. Gebelikte kullanılan tanısal testlerin kısıtlı olması ve gebelikteki biyokimyasal değerlerin diğer bireylerden farklı yorumlanması gereği hekim açısından daha fazla dikkati gerektirir.

Tiroid bezi rahatsızlıkları gebelik öncesinde tanı konmuş olabileceği gibi gebelik esnasında da gelişebilir. Tiroid hastalığı belirtilerinin gebelikte gözlenen belirtilerle (Çarpıntı, halsizlik, iştahsızlık, bulantı, kusma v.b.) benzer olması tanı ve tedaviyi geciktirebilir.

Hamilelikte tiroid fonksiyon testleri istendiğinde TSH ve gerektiğinde T3 ve T4 ün serbest formları istenmelidir. Hamilelik hormonu ile benzerliği nedeniyle TSH düzeylerinde düşme ve en yüksek serbest T4 düzeyi gebelik hormonunun pik yaptığı erken gebelik döneminde gözlenir.

Hamilelikte iyot eksikliğini önlemek için iyotlu tuz, deniz ürünleri ve iyottan zengin gıdalar ve gıda ekleri ile günlük 250-300 mikrogram iyot alınması sağlanmalıdır. İyot eksikliği düzeltilmezse, ağırlık derecesiyle bağlantılı olarak bebeğin zeka düşüklüğünden, ağır gelişme ve sinir sistemi bozukluklarına varan tablolar ortaya çıkabilir. Yeterli iyot alımının en iyi göstergesi idrarla atılan iyot miktarı tayinidir.

Anne karnındaki bebeğin tiroid hormon düzeyleri gebeliğin ilk üçte birlik dönemi sonuna kadar anneye bağımlıdır. Annenin T4 düzeyleri bebeğin büyümesi ve erken beyin fonksiyonlarının gelişmesi açısından çok önemlidir.

Gebelikte tiroid hastalığı açısından riskli bireyler taranmalıdır. Taramada TSH ve Serbest T4 ölçümleri kullanılır.

Hamilelikte Tiroid Hastalığı ve Tedavisi

Gebelikte tiroid hastalığı için risk faktörleri aşağıda sıralanmıştır.

1. Ailesinde veya kendisinde tiroid hastalığı öyküsü(Hipertiroidi veya hipotiroidi,doğum sonrası tiroiditi)
2. Daha önce tiroid ameliyatı geçirmiş olmak
3. Guatr varlığı, tiroid hastalığı düşündüren bulguların varlığı
4. Tip 1 Diyabet ve/veya diğer otoimmün hastalıkların varlığı, tiroid otoantikorlarının varlığı
5. Anemi, kolesterol yüksekliği, hiponatremi ( Kanda sodyum düşüklüğü)
6. Baş boyun radyoterapisi almış kadınlar
7. İnfertilite tedavisi görmüş olan kadınlar
8. Daha önce düşük veya ölü doğum öyküsü olanlar

Hipotiroidi ve Hamilelik:

Hamile kadınların %2 sinde aşikar veya gizli hipotiroidi (subklinik)bulunur. En önemli sebebi iyot yeterli bölgelerde otoimmün tiroid hastalığıdır.(Hashimato tiroiditi). İyot eksikliği olan bölgelerde ise iyot eksikliğidir. Diğer nedenler arasında geçirilmiş tiroid cerrahisi, radyoaktif iyot tedavisi sayılabilir.

Kan tetkikinde TSH yüksekliği ve beraberinde ST3, ST4 düşüklüğü ile kolaylıkla tanı konulur.

Hem annenin hem de fetal hipotiroidinin bebek (fetus) üzerinde istenmeyen olumsuz etkileri vardır. Bu etkiler arasında düşükler, gebelik zehirlenmeleri,doğum sonrası kanama riski, yenidoğan bebekte doğumsal hipotiroidi, çocukta zeka ve bilişsel fonksiyon bozuklukları bulunur. Bu nedenlerle anneye bağlı tiroid bezi yetersizliği ‘’HİPOTİROİDİ’’ önlenmelidir. Hipotiroidi gebelik öncesi dönemde saptanırsa gebelikten önce tiroid hormonu yerine koyma tedavisine başlanır. TSH değerinin 2,5 Mu/L değerinin altında olması önerilir. Gebeliğin ilk haftalarında tiroid hormon ihtiyacı %30-50 artar.

Gebelik esnasında hipotiroidi tanısı konulan kadınlarda en kısa zamanda tiroid fonksiyonlarının tiroid hormonu ile düzeltilmesi gerekir.

Kanlarında tiroid dokusu ve fonksiyon gören enzimlere karşı antikor taşıyan otoimmün bayanlar da hipotiroidi gelişme riski altındadır ve gebelikte TSH kan testi ile takip edilmelidirler.

Hipertiroidi ve Gebelik:

Hipertiroidi gebelikte %0,2-1 sıklıkla rastlanmaktadır. Vakaların çoğu daha önceden Hipertiroidisi olan Graves Hastalarıdır.
Hipertiroidi annede düşük, gebelik ile ilişkili hipertansiyon, erken doğum eylemi, anemi, enfeksiyon, kalp ritm bozuklukları ve daha ilerlemiş olgularda kalp yetmezliği ve tiroid krizine yol açabilir. Bebek açısından anne karnında gelişme geriliği, ölü doğum ve erken doğum olası istenmeyen sorunlardır.

Laboratuvar değerlerinde TSH düşük, ST4 ve ST3 yüksek saptanarak tanı konulur.

Gebeliğin ilk dönemlerinde saptanabilen TSH düşüklüğü,gebelik normal fizyolojisi ve aşırı gebelik kusmalarının eşlik ettiği hiperemezis gravidarum dan ayırt edilmelidir.Hipertiroidinin en sık sebebi olan Graves hastalığının tanısı TSH reseptör antikorunun pozitifliği ile desteklenir.

Graves hastalığı ya da toksik nodüler guatra (TNG) bağlı aşikar hipertiroidi tiroid yatıştırıcı ilaçlarla hızla düzeltilmelidir. Gebelikte kullanılan ilaçlar ve sebep olabilecekleri yan etkiler açısından özenle seçilip takibi yapılmalıdır. Kan testleri 4-6 haftada bir takip edilmelidir. İlaçlara karşı yan etki gelişmesi veya ilaçların etkisiz kaldığı durumlarda gebeliğin ikinci yarısından sonra cerrahi tedavi gerekebilir. Gebelerde hipertiroidi tedavisinde atom(radyoaktif iyot ) tedavisi mümkün değildir.
Graves hastalığı olan annelerden doğan tüm yenidoğanlar, tiroid bozuklukları açısından değerlendirilmeli ve gerektiğinde tedavi edilmelidirler

Gebelik Hiperemezisi ve Hipertiroidi:

Aşırı gebelik kusması olan kadınların yaklaşık %65’inde geçici hipertiroidi belirtileri ortaya çıkabilir ve bu nedenle her hastada tiroid fonksiyon testleri bakılmalıdır. Erken gebelik döneminde kilo kaybı, kusma, taşikardi ve laboratuarda hipertiroidi bulgularının erken gerçek tirotoksikoz durumundan ayırt edilmesi zor olabilir. Bu kadınlarda daha öncesine ait tiroid hastalığı veya guatr öyküsü yoktur. Tiroid antikorları negatifdir. TSH düzeyindeki baskılanma yanında ST4, ST3 düzeyleri yükselmiş olabilir. Kusmanın ciddiyeti, tiroid fonksiyon bozukluğu ile parelellik gösterir. Sebebi gebelik hormonunun tiroid bezini uyarmasıdır. Klinik en geç 10 hafta içinde kendiliğinden düzelir. İlaç kullanılması önerilmez.

Tiroid Nodülü ve Kanser:

Gebelikte saptanan 1 cm den büyük çaplı tiroid nodüllerine ince iğne aspirasyon biyopsisi(TİİAB) uygulanmalıdır. Nodüllerin takibi ultrasonografi ile de değerlendirilebilir. Birinci ya da erken ikinci devrede saptanan ve biyopsi sonucu kötü huylu gelen nodüllerde ikinci trimesterde cerrahi uygulanabilir. Gebeliğin daha geç evrelerinde tanı alan ve ilerlemiş hastalığı olmayanlarda cerrahi tedavi doğum sonrasına ertelenebilir.

Gebelikte olduğu gibi emzirme döneminde de radyoaktif iyot tedavisi kullanılmaz. Tiroid kanserine yönelik atom tedavisi almış kadınlar, bu tedaviden sonra 6-12 ay gebe kalmamalıdırlar.

Doğum Sonrası Tiroidit:

Anti TPO antikoru pozitif olduğu bilinen kadınlarda doğumdan sonra 3 ve 6 . aylarda TSH bakılmalıdır. Doğum sonrası tiroidit sonrası kalıcı hipotiroidi gelişme riski arttığı için yıllık TSH takibi uygun olur.

Sonuç olarak tiroid bezi bozuklukları gebelik döneminde ve gebe kalmayı düşünen kadınlarda riskli grupların taraması ya da klinik şüphe üzerine basit kan tetkikleriyle kolayca tanı konulup tedavisi mümkün hastalıklardır. Hastanemizde dahiliye polikliniğinde ve gebe takip polikliniklerinde hastalarımızın tetkiki , tanısı,tedavisi , takibi yapılabilmektedir. Tanıya yardımcı bir çok kan testi hastanemizde mümkündür.

takip edin